ARKADAŞIM “MAKİNE” ROBOT

İnsanlık görevini” robot “olarak üstlenecek yapay işçiler. Çekçe’de “Robota”, “Zorunlu Çalışma” ve onlara karşı oyun kahramanları anlamına gelir.

Robot Kelimesi Nereden Geliyor? 1920 yılında, Robot Terimi ilk defa bir oyunda görünür. Çekli yazar Karel Čapek, “R.U.R. – Rossum’un Evrensel Robotları “İnsanlık görevini” robot “olarak üstlenecek yapay işçiler. Çekçe’de “Robota”, “Zorunlu Çalışma” ve onlara karşı oyun kahramanları anlamına gelir. İnsan yapımı varlıkların onları yapanlara döndükleri, yirminci yüzyıldan önce bile popüler bir edebî motifdi. “Golem” den Mary Shelley’nin “Frankenstein” ına. İnsan Makineleri Neden Bizi Etkiliyor? Robotik Bilimi’nde insansı robotlar, en üst düzey disiplindir. Çünkü hiçbir şey, insan vücudunun ve zihninin karmaşık “Yapısını” çoğaltmaktan daha zor bir teknik zorluk olamaz. Eklemler, tahrik ve kontrol en kolay adımdır. Fakat doğal bir yürüyüşün gelişmesi için, uzuvların hareketlerini nasıl koordine ediyorsunuz? Bir robot gülümsemesi, yapay olarak çalışmadığı için nelere dikkat etmeniz gerekiyor? Bir makine nasıl “düşünmeli”? Geliştiriciler, on yıllardır beyinlerini bu sorularla meşgul etmekteler. Yapay Zekâ’daki gelişmeler, her zaman bilgisayar teknolojisinin gelişme durumu ile bağlantılıdır. Bazı araştırmacılar, 20 ila 30 yıl içerisinde bile, robotların yapay zekalarının insanla aynı seviyede olabileceğine inanmaktadır. Da Vinci İlk Robotu mu buldu? Leonardo da Vinci’nin yetenekli bir insan olduğu tartışılmaz. Ancak mucit ve ressam da ilk robotu tasarladı mı? 1950’de, bir planın keşfi, şuna neden oldu: Açıkçası, Leonardo da Vinci, 1498’de mahkemede misafir ağırlamak için mekanik bir şövalye yapmıştı. Da Vinci’nin modeline dayanarak, bir robot yapma girişimi yeniden başladı. Her Ev İçin Bir Uşak mı? Honda Şirketi, her şeyden önce otomobil ve motosiklet üreticisi olarak bilinir. Ancak, şirketin en muhteşem projesi bu robot. ASIMO’nun kısaltması “Yenilikçi Hareketlilikte İleri Adım” anlamına gelmektedir. ASIMO, 2000 yılında ilk kez halka tanıtıldı ve o zamandan beri sürekli gelişim içinde. Şu anki sempatik yardımcı nesli, sadece uşak olarak iyi görünmekle kalmıyor, aynı zamanda kitleleri sahne şovuyla heyecanlandırıyor. Bu yüzden elektronik gösterilerinde, iyi rezerve edilmiş bir yıldız konuğu. ASIMO dahi futbol oynayabilir. Gelecekte özel bir yerli yardım olarak çalışıp çalışmayacağı konusunda bekleyip görmek gerekiyor. Bu Aynı Zamanda Bir Robot mu? Birçoğumuz robotları öncelikle elektronik gösterilerinde, oyuncak mağazalarında ve büyük ekranda gördüğümüz insan benzeri robotlar olarak düşünüyoruz. Genel olarak ifade etmek gerekirse; bir robot, insanların yapması gereken mekanik işleri azaltmak için tasarlanmış teknik bir cihazdır. Bu aynı zamanda, insan benzeri soyut metal kavrama kollarıyla metal levhaları birbirinden ayırabilen endüstriyel robotları da kapsamaktadır – Augsburg’lu KUKA Şirketi’nin Makineleri gibi. Endüstriyel Robotlar; örneğin otomotiv endüstrisinde, aynı zamanda kimya ve elektronik endüstrilerinde de kullanılmaktadır. Robotlar İçin Yasalar Var mı? Will Smith, bir robot ordusuyla göz göze gelmiş durumda: “Ben, Robot” filmi, Isaac Asimov’un adını taşıyan kısa hikaye koleksiyonuna dayanmaktadır. 1942’de Asimov, bilime ve araştırmaya da dikkat çeken “Robotiğin Üç Yasası” adlı “Runaround” adlı hikâyesinde yer aldı. Bunlar şunlardı: 1. Bir Robot, hiçbir insana zarar veremez ya da herhangi bir faaliyet halinde değilse, zarar verecek bir halde bırakılamaz. 2. Benzeri komutlar birinci yasa ile çelişmiyorsa, bir robot bir insanın emrine uymak zorundadır. 3. Bir Robot, birinci ya da ikinci yasa ile çelişmediği sürece, kendi varlığını korumalıdır.   Robotların Kan Dolaşımı Var mı? Kendi ikizinizle buluşma: İsviçreli Psikolog Bertolt Meyer, ilk “Biyonik Adam” olan Frank ile tanışır. Biyonik, doğal olayları teknik yeniliklere aktarmaktadır. Bu durumda, insan bedeni işlev görür. Biyonik, doğal olayları teknik yeniliklere çevirir – bu durumda insan bedeni işlevini yerine getirir. Frank sadece insan rol modeline benzemiyor. Aynı zamanda, yapay bir akciğer yardımıyla “Nefes alıyor”, yapay bir kan dolaşımına sahip ve – konuşma tanıma yazılımı sayesinde – havadan sudan konuşmayı seviyor. Arkadaşım Robot mu? Asya, robotlara yönelik tutkusuyla tanınmaktadır. Giderek artan şekilde insansı makineler, Asya’daki gastronomiyi ele geçirmektedir. Çin’in Kunshan Kenti’ndeki “Robot Restoranı” nda robotlar sadece garsonluk değil, aynı zamanda kendileri de yemek pişirmektedir. Operatör, Vizyoner İş Modeli’nin gelecekte dünya çapında geçerli olacağına inanmaktadır. Bugünlerde düz ekranlar ve bilgisayarlar gibi, ev robotları bir gün dört duvarımızda standart tüketici elektroniği haline gelmelidir. Robotlar İnsanlara Bakabilir mi? Roboy’un Kafası, bir çocuğun yüzünü andırıyor. İnsan hareketlerini ve yüz ifadelerini, olabildiğince gerçekçi bir şekilde taklit edebilme yeteneği, insan ve makine arasındaki mesafeyi azaltmayı amaçlamaktadır. Onun gibi robotların, gelecekte yaşlı ve bağımlı insanları desteklemesi gerekiyor. İnsan sıcaklığı ve samimiyetinin gerçekten bir alternatifi olabilir mi? Bazılarının makine mühendisliği ile ilgili sahip olduğu tek endişe değil. Ancak robotların bizi işsiz bırakıp bırakmadığı ya da daha konforlu bir yaşam sağlayıp sağlamadıkları onlara bağlı değil, aksine onları yapanların merhametine ve insanlığına bağlıdır. Robotlar Dünya Futbol Şampiyonası Var mı? 1997’de çok özel bir futbol projesi başlatıldı: Her yıl, Yapay Tekme “RoboCup” da yarışmaktadır. Bu şüpheli sporun birkaç çocuğun kafalarının çılgınca bir fikri olduğunu düşünen herkes, bu konuda yanlış düşünmektedir. “RoboCup” ciddi bir bilimsel proje. Çünkü yüksek eğlence değerine rağmen, etkinliğin bir araştırma amacı var: Futbol, çevikliğe, takım ruhuna, bireysel taktiklere ve ileri görüşlülüğe büyük ihtiyaç duyduğundan; spor, robotların zekâ ve motor becerilerini geliştirmek için ideal bir zorluktur. Uzun vadeli amaç son derece iddialı: 2050 yılında, insansı Çim Sporcuları, İnsan Futbolu Dünya Şampiyonası’na karşı mücadele etmeli ve kazanmalıdır! İnsan mı, Makine mi? Resimde bir insan ve bir robot görülmektedir. Ancak, kim kimdir ya da kim nedir? Gerçek insan, soldaki Beyefendi. Japon Profesör Hiroshi Ishiguro, Osaka Üniversitesi’ndeki insansı robotlarla deneyler yaptı. Onun felsefesi: Ne kadar insana yakınsa, o kadar iyidir. Bilim adamı bir defasında, kızının mükemmel bir şekilde benzeri olarak yaptığı bir robotun, harika bir şekilde eğlenceli olduğunu, bir röportajında açıkladı. Esrarengiz Vadi Nedir? Bununla birlikte, insansı robot benzeri şey, robotikte “Esrarengiz, Ürkütücü Vadi – Uncanny Valley” olarak bilinen zor bir yönü de sözkonusudur. “Esrarengiz, Ürkütücü Vadi” olarak tanımlanan fenomen: Belli bir gerçeklik seviyesine kadar insan benzeri nesneleri, hoş bir şekilde büyüleyici buluyoruz. Ancak özgünlük; kritik bir noktaya ulaşırsa, kabullenmemiz aniden bodrum katına kaybolur, diğer bir deyişle kabullenemeyiz ve yapay varlık bizi korkutur. Bilinçaltımız uyarı sinyali gönderir: Bir sorun var! Ancak araştırmacılar, sanatlar o kadar gerçekçi hale geldiğinde, gerçek insanlardan ayırt edilemeyecekleri için, sempatinin tekrar artacağına inanmaktadırlar. Düşünülmesi gereken, sadece bu ürkütücü vadiyi aşmak isteyip istemediğimiz sorusu ortaya çıkmaktadır.